Γιατί η Σουηδία είναι ένα παράδειγμα προς μιμηση στον πράσινο τομέα;

Ο σημερινός πληθυσμός της Σουηδίας είναι 10.006.824 με βάση τις τελευταίες εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών (Worldometers, 2018). Η αύξηση του ΑΕΠ για τη Σουηδία το 2017 ήταν στο 2,3%. Αυτό κατατάσει τη Σουηδία στην 23η θέση των κορυφαίων χωρών με το υψηλότερο ΑΕΠ (Worldatlas, 2017). Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ο Galvan (2015) παρείχε πληροφορίες για τη σουηδική οικονομία και τοποθετείται στην 5η θέση στις κορυφαίες ευρωπαϊκές οικονομίες. Όσον αφορά την παραγωγή ενέργειας, η Σουηδία είχε επιτύχει τον στόχο της κυβέρνησης για το 2020 με 50% παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Για τον ενεργειακό τομέα, ο στόχος είναι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές κατά 100% μέχρι το 2040 (Σουηδία Sverige, 2018). Η Σουηδία διαθέτει πλούσια προμήθεια μετακινούμενου ύδατος και βιομάζας, η οποία συμβάλλει στη μεγάλη συμμετοχή της χώρας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η υδροηλεκτρική ενέργεια και η βιοενέργεια είναι οι κορυφαίες ανανεώσιμες πηγές στη Σουηδία - υδροηλεκτρική ενέργεια κυρίως για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και βιοενέργεια για θέρμανση. Το ανανεώσιμο μερίδιο της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας το 1990 ήταν 33% και το 2016 αυξήθηκε σε 54% (Seden Sverige, 2018). Η Σουηδία εφαρμόζει ενεργειακές πολιτικές και τεχνολογίες που της επιτρέπουν να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα με στόχο την ενεργειακή ασφάλεια, την προσβασιμότητα και τη βιωσιμότητα, ενώ με μεγάλη κατανάλωση ενέργειας καταφέρνει να έχει χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Εικόνα 1. Η θέση της Σουηδίας στον ευρωπαϊκό χάρτη (με κόκκινο χρώμα), το εθνόσημο και η σημαία της. (Wikipedia, 2018)

Το Ενεργειακό «Τρίλημμα» της Σουηδίας

Η Σουηδία βρίσκεται στην τρίτη θέση, ακολουθώντας τη Δανία και την Ελβετία στις βαθμολογίες Index Trilemma του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ενέργειας (2018) με βαθμολογία ΑΑΑ. Η χώρα συνεχίζει να διαχειρίζεται άριστα το ενεργειακό της τρίλημμα (Παγκόσμιο Συμβούλιο Ενέργειας, 2018). Ο κύριος λόγος για τον υψηλό βαθμό είναι ότι η Σουηδία διαθέτει μια εσωτερική αγορά ενέργειας που εξασφαλίζει την ενεργειακή της ασφάλεια και έχει σχεδόν άνευ άνθρακα παροχή ηλεκτρικής ενέργειας (IEA, 2018). Ο Karlsonn (2010) επισημαίνει ότι παρά την έλλειψη εγχώριων ορυκτών πηγών ενέργειας της Σουηδίας, είναι σχετικά ασφαλής σε σύγκριση με άλλες χώρες καθώς παρέχεται ενέργεια από τη Νορβηγία, η οποία είναι ασφαλής και αξιόπιστος προμηθευτής πετρελαίου σε σύγκριση με άλλους παραγωγούς πετρελαίου.

Παρά τα θετικά, ωστόσο, η Σουηδία πρέπει να δώσει προσοχή σε δύο σημαντικά ζητήματα. Πρώτον, ο τομέας των μεταφορών βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα. Υπάρχουν ειδικές πολιτικές και οικονομική υποστήριξη για την παροχή κινήτρων για την αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων, αλλά τα αποτελέσματα δεν πληρούν ακόμη τις προσδοκίες. Δεύτερον, η Σουηδία χρησιμοποιεί 34,19% για την πυρηνική ενέργεια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να επικεντρωθούν στην εξεύρεση λύσης για την αντικατάσταση των δέκα πυρηνικών αντιδραστήρων που θα τεθούν εκτός λειτουργίας για να καλύψουν τη μελλοντική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας (Παγκόσμιο Συμβούλιο Ενέργειας, 2018).

Εκπομπές και μεταφορές άνθρακα

Το 2015, οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου στη Σουηδία ανήλθαν σε 53,7 εκατομμύρια τόνους ισοδυνάμων διοξειδίου του άνθρακα (Mt CO2-ισοδ.). Οι συνολικές εκπομπές μειώθηκαν κατά 18,2 Mt CO2-eq ή 25% μεταξύ 1990 και 2015. Το 2015, οι εκπομπές CO2 ανήλθαν συνολικά σε 43,1 Mt, που αντιστοιχούν στο 81% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε πτωτική τάση στις εκπομπές. Τα αποτελέσματα προβολής υποδηλώνουν σταδιακή μείωση των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά την περίοδο προβολής (Πίνακας 1). Μέχρι το 2020 και το 2030, οι συνολικές εκπομπές αναμένεται να είναι κατά 30% και 36% αντίστοιχα, σε σχέση με το 1990 (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, 2017).

Πίνακας 1. Ιστορικές και προβλεπόμενες εκπομπές και απορροφήσεις αερίων θερμοκηπίου ανά τομέα (εκατ. Τόνοι CO2 ισοδύναμα) Πηγή: Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, 2017.

Σχήμα 1. Εκτιμώμενες εκπομπές χωρίς μέτρα σε σύγκριση με τις ιστορικές και προβλεπόμενες εκπομπές με τα υπάρχοντα μέτρα ( Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, 2017)

Η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον τομέα των μεταφορών

Η μείωση των εκπομπών από το 2006 μπορεί να αποδοθεί σε μέσα πολιτικής που έχουν θεσπιστεί τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ΕΕ. Τα σημαντικότερα περιλαμβάνουν πρότυπα επιδόσεων εκπομπών για νέα οχήματα, φόρους οχημάτων και φόρους καυσίμων οχημάτων. Αυτές έχουν οδηγήσει σε πιο ενεργειακά αποδοτικά οχήματα και μεγαλύτερη χρήση ανανεώσιμων καυσίμων. Το τοπικό επενδυτικό πρόγραμμα για το κλίμα έχει χορηγήσει υποστήριξη για υποδομές για την εισαγωγή ηλεκτρικών οχημάτων. Στην πρόταση προϋπολογισμού για το 2018, η κυβέρνηση προτείνει τη θέσπιση ενός συστήματος bonusmalus για την αγορά νέων ελαφρών οχημάτων και μια υποχρέωση μείωσης των εκπομπών για τη βενζίνη και το πετρέλαιο ντίζελ για περαιτέρω προώθηση των μειώσεων των εκπομπών στον τομέα. Επιπλέον, η κυβέρνηση προτείνει να εισαχθεί ένας φόρος για τα αεροπορικά ταξίδια με στόχο τη μείωση των κλιματικών επιπτώσεων της αεροπορίας (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, 2017).

Ερευνα και ανάπτυξη

Η σουηδική έρευνα σχετικά με το κλίμα καλύπτει ένα ευρύ φάσμα, από τις φυσικές επιστήμες έως τις ανθρωπιστικές επιστήμες, με έμφαση στην τεχνική και επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη. Ο γενικός στόχος της έρευνας και της καινοτομίας στη Σουηδία είναι να συμβάλει στην εκπλήρωση των εθνικών στόχων στον τομέα της ενέργειας και του κλίματος, της μακροπρόθεσμης πολιτικής για την ενέργεια και το κλίμα και των περιβαλλοντικών στόχων που συνδέονται με την ενέργεια. Στο νομοσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2017 (Govt Bill 2016/17: 1), εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο, η κυβέρνηση πρότεινε την επέκταση των συνεισφορών στην έρευνα και την ανάπτυξη στον τομέα της ενέργειας με χρηματοδότηση 620 εκατ. SEK για το 2017-2020. Το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της Σουηδικής Ενέργειας βασίζεται στο κυβερνητικό νομοσχέδιο 2016/17: 66 (Έρευνα και καινοτομία στον ενεργειακό τομέα για βιώσιμη οικολογία, ανταγωνισμό και ασφάλεια του εφοδιασμού), παίρνει την αφετηρία του σε πέντε διαφορετικές κοινωνικές προκλήσεις:

• Ένα σύστημα ανανεώσιμης ενέργειας 100%

• Ένα ευέλικτο και ανθεκτικό ενεργειακό σύστημα

• Μια κοινωνία αποδοτική από πλευράς πόρων

• Καινοτομία για θέσεις εργασίας και κλίμα

• Συνεργασία στο ενεργειακό σύστημα

Ως εκ τούτου, αποφασίστηκε η καθιέρωση ενός εθνικού δεκαετούς ερευνητικού προγράμματος για το κλίμα και η αύξηση της χρηματοδότησης κατά 130 εκατ. SEK έως το 2020 (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, 2017).

Βιβλιογραφία

Worldatlas (2017) Countries With The Highest GDP. Available at: https://www.worldatlas.com/articles/countries-with-the-highest-gdp.html (Accessed: 5 November 2018).

Worldometers (2018) Sweden Population (live). Available at: http://www.worldometers.info/world-population/sweden-population/ (Accessed: 5 November 2018).

Wikipedia (2018) Coat of arms of Sweden. Available at: https://en.wikipedia.org/wiki/Coat_of_arms_of_Sweden (Accessed: 5 November 2018)

Sweden Sverige (2018) Energy use in Sweden. Available at: https://sweden.se/society/energy-use-in-sweden/ (Accessed: 5 November 2018).

Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (2018) Addressing Climate Change. Policies and Measures Databases. Available at: https://www.iea.org/policiesandmeasures/climatechange/?country=Sweden (Accessed: 5 November 2018)

Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (2017) Sweden’s Seventh National Communication on Climate Change. Available at: https://unfccc.int/files/national_reports/annex_i_natcom_/application/pdf/6950713_sweden-nc7-1-swe_nc7_20171222.pdf (Accessed: 5 November 2018)

Παγκόσμιο Συμβούλιο Ενέργειας (2018) WEC Trilemma: Country profile. Available at: https://trilemma.worldenergy.org/#!/country-profile?country=Sweden&year=2018 (Accessed: 10 November 2018)